Voelt kritiek als persoonlijke afwijzing?
Dan ontbreekt het vaak aan zelfacceptatie en zelfvertrouwen. Kritiek ontvangen kan een uitdagende ervaring zijn. Of het nu afkomstig is van een collega, een vriend of een familielid, de manier waarop we kritiek ontvangen, zegt veel over onszelf en onze emotionele veerkracht. Angst voor afwijzing is vaak iets wat eronder ligt. Maar waarom is dat zo en wat kunnen we eraan doen?
De Oorsprong van Onze Reacties
Onze reactie op kritiek is vaak geworteld in onze zelfwaarde. Wanneer iemand ons bekritiseert, kunnen we ons snel aangevallen voelen. Dit komt voort uit de menselijke behoefte aan acceptatie en goedkeuring. We willen gezien en gewaardeerd worden voor wie we zijn, en kritiek kan dat gevoel van acceptatie ondermijnen. Hierdoor kunnen we ons afgewezen voelen, terwijl de kritiek vaak niet persoonlijk bedoeld is.

De Verschillen in Persoonlijke Interpretatie
Een ander belangrijk aspect is dat de interpretatie van kritiek sterk afhankelijk is van onze persoonlijke ervaringen en emoties. Werd je het verleden vaak bekritiseerd? Dan is de kans groter dat je gevoelig reageert op feedback dan wanneer je in het verleden bevestigd werd of constructieve kritiek hebt ontvangen. Het is essentieel om te beseffen dat kritiek niet altijd een afwijzing van onszelf betekent, maar vaak gericht is op ons gedrag of onze prestaties.
Constructieve versus destructieve kritiek
Niet alle kritiek is gelijk. Constructieve kritiek is bedoeld om ons te helpen groeien en ons te verbeteren. Het biedt specifieke feedback en suggesties voor verbetering, terwijl destructieve kritiek vaak algemeen en onpersoonlijk is en kan aanvoelen als een aanval. Als kritiek een uitdaging voor je is, dan kun je vaak geen onderscheid maken tussen constructieve en destructieve vormen.
De vraag die ik altijd stel bij cliënten die bij mij aangeven dat ze moeilijk met kritiek om kunnen gaan is: als iemand kritiek levert wat zegt diegene dan eigenlijk (direct of indirect) tegen jou? Vaak betreft dat uitspraken als ‘ik doe het niet goed’, ‘ik ben niet goed genoeg’ of ‘ik ben niets waard’. Dit zijn vaak overtuigingen, dingen die je op basis van ervaringen hebt geleerd in het verleden, en waar nu nog lading op zit. Je bent dit bijvoorbeeld als kind gaan geloven, omdat je ouders je weinig of nooit bevestiging gaven, of je juist vaak bekritiseerden. Ook al denk je als volwassene dat je heus wel goed genoeg bent, je best doet, of het wel waard bent, door de kritiek die je als volwassene krijgt in je huidige leven, kan die dieperliggende overtuiging (onbewust) weer geraakt worden. Het gedrag dat je als kind vertoonde, kan dan automatisch door die trigger weer naar boven komen. Je reageert bijvoorbeeld bovenmatig boos of je trekt je helemaal terug en durft niks meer te zeggen.

Wat kan ik eraan doen?
Je kunt leren om om te gaan met de kritiek. Tegelijkertijd, of nog belangrijker is het dat je aan de dieperliggende overtuiging gaat werken dat je niets waard ben, dat je het niet goed doet etc. Als je daar de lading vanaf weet te halen, en je jezelf meer gaat accepteren en meer zelfvertrouwen ontwikkelt, dan verander je de onderliggende oorzaak. En vooral dat zal je helpen bij lange termijn veranderingen.
En hoe dan? Hoor ik je denken. Alleen al de bewustwording van je trigger, dat wat in jou geraakt wordt door de kritiek, kan je al verder helpen, bijvoorbeeld doordat je anders gaat reageren.
Met behulp van regressietherapie is het daarnaast mogelijk om je zelfwaarde te vergroten. Met regressie ga je terug naar situaties in het verleden waarin deze overtuigingen zijn ontstaan. Door deze opnieuw te doorleven en te verwerken, kan de lading van deze dieperliggende overtuigingen verminderen of zelfs verdwijnen. Als jouw zelfwaarde vergroot is, zul je in situaties waar je feedback krijgt, dit minder snel als een persoonlijke afwijzing voelen.
Is dat voor jou nog een stap te ver? Probeer dan eerst onderstaand stappenplan. Succes ermee!
- Neem een stap terug: Wanneer je kritiek ontvangt, neem dan een moment om te ademen en je emoties te kalmeren. Dit helpt je om rationeel na te denken over wat er gezegd is, zonder dat je direct emotioneel reageert.
- Vraag om verduidelijking: Als de kritiek onduidelijk is, vraag dan om specifieke voorbeelden. Dit kan helpen om de feedback te begrijpen en te onderscheiden wat constructief is.
- Evalueer de feedback: Kijk naar de kritiek vanuit een objectief perspectief. Is er waarheid in wat er wordt gezegd? Kan het je helpen om te groeien? Focus op de bruikbare elementen van de feedback.
- Zoek steun: Praat met vrienden of collega’s over de ontvangen kritiek. Hun perspectief kan je helpen om een evenwichtiger beeld te krijgen van de situatie.
- Leer van de ervaring: Gebruik de feedback als een kans om jezelf te verbeteren. Zelfs negatieve ervaringen kunnen waardevolle lessen opleveren.